تاریخ نظریه : ۱۳۹۸/۱۲/۱۰
شماره نظریه: ۷/۹۸/۱۹۰۰
استعلام:
با توجه به ماده ۵ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ آیا زوج یا زوجه را می توان از پرداخت قسمتی از هزینه دادرسی معاف دائم کرد و نسبت به قسمت دیگر هزینه دادرسی در همان پرونده به صورت موقت معاف کرد.؟/ع
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولا، معافیت از پرداخت هزینه دادرسی و یا موکول کردن پرداخت آن به زمان اجرای حکم موضوع ماده‌ی ۵ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ به تجویز قانون بدون نیاز به تقدیم دادخواست و به تشخیص و دستور قاضی رسیدگی کننده است و منصرف از حکم اعسار از پرداخت هزینه دادرسی است که پس از اقامه دعوای اعسار (با تقدیم دادخواست) و رسیدگی به آن صادر می‌شود. ثانیا، قانونگذار در ماده ۵ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ دو فرض معافیت از هزینه های دادرسی و یا موکول نمودن پرداخت هزینه ها به زمان اجرای حکم را پیش بینی نموده است که در هر مورد دادگاه رسیدگی کننده به تشخیص خود و بر اساس وضعیت شخص مدعی عدم تمکن اتخاذ تصمیم می نماید. لذا دادگاه حسب مورد می تواند پرداخت هزینه ها را به زمان اجرای حکم موکول کند؛ یا آن که معافیت دائم فرد از پرداخت تمام هزینه ها را بپذیرد و یا نسبت به برخی هزینه ها به معافیت دائم فرد نظر دهد و پرداخت بخشی دیگر از هزینه ها را به زمان اجرای حکم موکول کند. بدیهی است حکم مقرر در تبصره ماده ۵ قانون یادشده و تبصره الحاقی به ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ (الحاقی ۱۸/۱۲/۱۳۹۴) مبنی بر معافیت افراد تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) و مددجویان سازمان بهزیستی کشور از پرداخت هزینه های دادرسی معافیتی دائم است و لذا دادگاه نمی تواند پرداخت هزینه های دادرسی این افراد را به زمان اجرای حکم موکول کند.