هیأت وزیران در جلسه ۱۳۹۷/۶/۲۱ به پیشنهاد سازمان حفاظت محیطزیست (با همکاری وزارتخانه های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کشور و صنعت، معدن و تجارت و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران) و به استناد تبصره (۳) ماده (۳) قانون هوای پاک ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ آییننامه اجرایی تبصره یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:
آییننامه اجرایی تبصره (۳) ماده (۳) قانون هوای پاک
ماده ۱ـ در این آییننامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند:
الف ـ مواقع (شرایط) اضطرار آلودگی هوا: مواقعی که استمرار پایداری جوی (بر اساس اعلام سازمان هواشناسی کشور) یا افزایش میزان غلظت آلایندهها (بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست) در کوتاهمدت، سلامت انسان و محیط زیست را دچار مخاطره جدی کند.
ب ـ کارگروه:کارگروه استانی هماهنگی شرایط اضطرار آلودگی هوا موضوع ماده (۴) این آییننامه.
پ ـ شاخص کیفیت هوا (AQI): عددی بدون واحد که نشاندهنده وضعیت کیفی هوا است.
ماده ۲ـ طبقات کیفیت هوا براساس شاخص کیفیت هوا بهشرح جدول زیر تعیین میشود:
تبصره ـ دستورالعمل محاسبه و اعلام شاخص کیفیت هوا توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه تهیه و ابلاغ میشود.
ماده ۳ـ فرایند تشخیص شرایط اضطرار و اقدامات مربوط به شرح زیر است:
الف ـ سازمان هواشناسی کشور موظف است ظرف حداقل (۹۶) ساعت قبل از وقوع شرایط پایدار جوی، هشدار لازم را به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کند.
ب ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است بلافاصله و ظرف حداکثر (۱۲) ساعت بعد از اعلام سازمان هواشناسی کشور، نظر صریح خود در مورد وقوع شرایط اضطرار را به کارگروه اعلام کند.
پ ـ در صورت تأیید وقوع شرایط اضطرار توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کارگروه موظف است بلافاصله تشکیل جلسه دهد و ظرف حداکثر (۱۲) ساعت تصمیمات لازم را با اولویت پیشگیری از وقوع شرایط اضطرار، به منظور حفظ سلامت انسان و محیط زیست در چهارچوب «دستورالعمل پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است» (اصلاحیه مورخ ۱۳۹۸/۴/۲۷) اتخاذ و اعلام کند.
تبصره ـ در راستای ماده (۲۶) قانون هوای پاک، کلیه اطلاعات جمعآوری شده توسط شبکه ملی هشدار و پیش آگاهی رخدادهای سیل، طوفان و گرد و غبار که توسط سازمان هواشناسی کشور با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست راه اندازی و تکمیل میشود، باید در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گیرد.
ماده ۴ـ به منظور اتخاذ تصمیمات لازم در مواقع اضطرار آلودگی هوا، کارگروه با ترکیب زیر تشکیل میشود:
الف ـ استاندار و در صورت عدم حضور وی، معاون عمرانی استانداری به عنوان رییس کارگروه.
ب ـ مدیرکل حفاظت محیط زیست استان به عنوان دبیرکارگروه.
پ ـ مدیرکل هواشناسی استان.
ت ـ معاون بهداشتی یکی از دانشگاههای علوم پزشکی مستقر در استان به تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رییس شبکه بهداشت و درمان شهرستان ذیربط حسب مورد.
ث ـ مدیرکل آموزش و پرورش استان.
ج ـ رییس پلیس راهنمایی و رانندگی استان.
چ ـ مدیرکل بحران استانداری .
ح ـ شهردار مرکز استان و شهردار شهرهای ذیربط حسب مورد.
تبصره ۱ـ در مواقع لزوم به تشخیص استاندار، نمایندگان سایر دستگاههای ذیربط و بخشهای غیردولتی مرتبط بدون حق رأی به کارگروه دعوت میشوند.
تبصره ۲ـ اطلاع رسانی لازم از طریق رسانه های رسمی جمعی، مجازی و مکتوب در خصوص شرایط هوا و تصمیمات اتخاذ شده توسط کارگروه، صرفاً از سوی «دبیر کارگروه و پس از هماهنگی با رئیس کارگروه» (اصلاحیه مورخ ۱۳۹۸/۴/۲۷)انجام خواهد گرفت.
تبصره۳ـ اتخاذ تصمیم در مورد تعطیلی دستگاههای اجرایی و بانکها برای یک روز کامل یا بیشتر، صرفاً با هماهنگی رییس جمهور یا معاون اول رییسجمهور امکانپذیر است.
ماده ۵ـ وظایف کارگروه عبارت است از برنامهریزی و اتخاذ تصمیمات لازم به منظور:
الف ـ کاهش انتشار آلایندهها از منابع آلاینده ثابت و متحرک.
ب ـ کاهش آثار سوء ناشی از آلودگی هوا بر سلامت از راههای مختلف از جمله کاهش مواجهه افراد جامعه با آلایندهها براساس طبقات اعلامی موضوع ماده (۲) این آییننامه.
تبصره ـ در شرایط پیشبینی یا تداوم آلودگی هوا «،محدود به وقوع هر یک از طبقات کیفیت موضوع ماده (۲) این آییننامه براساس ضوابط دستورالعمل پیوست» (اصلاحیه مورخ ۱۳۹۸/۴/۲۷) بیش از (۴۸) ساعت تدابیر لازم براساس یک طبقه بالاتر از شاخص کیفیت هوا اتخاذ میشود.
پ ـوضع ممنوعیتها و محدودیتهای زمانی، مکانی و نوعی برای فعالیت منابع ثابت و متحرک تشدیدکننده آلودگی هوا.
ت ـ تنظیـم و ابلاغ اقـدامات مستمـر لازمالاجرا از سـوی دستگاههای مختـلف در مواقع اضطرار.
ماده ۶ـ دستگاههای موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری ـ مصوب۱۳۸۶ـ و اشخـاص غیردولتـی و ارائه دهنـدگان خدمات عمومـی موظف به اجرای مصوبات کارگروه هستند.
معاون اول رئیس جمهور ـ اسحاق جهانگیری
دستورالعمل اعمال ممنوعیتها و محدودیتهای موقت زمانی، مکانی و نوعی
(الحاقی مورخ۱۳۹۸/۴/۲۷)
در شرایط اضطرار آلودگی هوا
ـ۱ اقدامات دستگاههای اجرایی ذیربط در وضعیت نارنجی ـ ناسالم برای گروههای حساس (شاخص کیفیت هوا از (۱۰۱) تا (۱۵۰)) به شرح زیر است:
الف ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران:
یک ـ انتقال سریع پیامها و اطلاعیههای دبیرخانه کارگروه استانی هماهنگی شرایط اضطرار آلودگی هوا .
دو ـ رعایت نکات بهداشتی ویژه شرایط اضطرار آلودگی هوا.
سه ـ کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی و پرهیز از سفرهای غیرضروری و نظایر آن.
چهار ـ توصیهها و جلب همکاری و مشارکت عمومی در خصوص پرهیز از اقدامات منجر به ایجاد آلودگی هوا در زمینههای:
۱ـ خودداری از هرگونه فعالیت که منجر به افزایش آلودگی هوا میشود، مانند روشن کردن آتش در معابر، سوزاندن لاستیک، عملیات قیرکاری، عمرانی و مانند آن.
۲ـ کاهش فعالیتهای بدنی بیماران قلبی و ریوی و مبتلا به آسم، به خصوص در فضای باز.
۳ـ خودداری از خروج غیرضروری از منزل.
۴ـ استفاده از نقاب (ماسک) استاندارد مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای کودکان، افراد سالخورده و افرادی که بیشترین زمان مواجهه را با آلودگی هوا دارند.
۵ ـ استفاده از وسایل همگانی و همپیمایی.
۶ ـ انجام معاینه فنی و رفع نواقص کارکردی خودروها.
۷ ـ دقت در هنگام سوختگیری در جایگاه ها و جلوگیری از سرریز شدن بنزین و سایر سوختها.
ب ـ وزارت آموزش و پرورش:
آمادهسازی و اطلاعرسانی به دانش آموزان و انجام اقدامات پیشگیرانه مانند کاهش حضور دانشآموزان در فضای باز و کاهش فعالیت های بدنی.
پ ـ پلیس راهنمایی و رانندگی فرماندهی انتظامی استان:
یک ـ واپایش (کنترل) دقیقتر خودروهای فاقد برگه معاینه فنی و جلوگیری از تردد خودروها و موتورسیکلتهایی که آلایندگی قابل رؤیت دارند (پیش از آن پلیس براساس مصوبات کارگروه استانی هماهنگی شرایط اضطرار آلودگی هوا، اطلاعرسانی لازم را در این خصوص انجام میدهد).
دو ـ واپایش (کنترل) دقیقتر محدودههای طرح شدآمد (ترافیک) در شهرهایی که دارای محدودههای مصوب شدآمد (ترافیک) هستند.
سه ـ در صورت تداوم شرایط جوی و احتمال افزایش آلایندهها و رسیدن به وضعیت قرمز، ممنوعیت تردد شبانه کلیه خودروهای گازوئیلی سنگین مانند کامیون، تریلی، ترکیبکننده (میکسر) بتون، جرثقیل، حمل مصالح و نخاله ساختمانی در تمام سطح شهر.
ت ـ ادارات و سازمانهای دولتی، نظامی و نهادهای انقلاب اسلامی:
یک ـ جلوگیری از فعالیتهای بدنی و حضور در فضای باز مهدکودکها از طریق ادارات بهزیستی (وزارتخانهها، سازمانها و سایر دستگاههای دولتی، عمومی و خصوصی که اقدام به تأسیس مهدکودک نموده اند، موظفند با اعلام ادارات بهزیستی، فعالیت مهدکودک را کاهش دهند).
دو ـ استفاده کمتر از خودروهای دولتی از طریق کاهش مأموریتهای غیرضروری و ترغیب همپیمایی.
ث ـ شهرداری ها:
یک ـ انعکاس اخبار شدآمد (ترافیک) از طریق مراکز واپایش شدآمد (کنترل ترافیک) و همکاری با سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
د و ـ نظارت ویژه برای جلوگیری از سوزاندن زباله، شاخ و برگ درختان و ضایعات.
سه ـ کاهش یا جلوگیری از فعالیتهای عمرانی در سطح شهر که موجب تشدید آلودگی هوا میشود.
چهار ـ تقویت ناوگان حمل و نقل همگانی شهری با واپایش (کنترل) سلامت کامل خودرو.
پنج ـ ممنوعیت فروش مجوز روزانه ورود به محدوده طرح شدآمد (ترافیک).
شش ـ جلوگیری از روشن ماندن اتوبوسها و مینیبوسها در پایانههای مسافربری.
ج ـ سازمان حفاظت محیطزیست:
پایش ویژه، شناسایی منابع آلاینده مستقر در محدوده پیرامون شهر و اعلام هشدار، اخطار و اقدامات تشدیدی.
چ ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی:
یک ـ ارایه توصیههای خودمراقبتی برای گروههای حساس و عموم مردم در مواجهه با آلودگی هوا.
دو ـ نظارت بر عرضه نقاب ( ماسک) تنفسی متناسب با نوع آلایندگی هوا (مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) برای آن دسته از کارکنان مستقر در سطح شهر که حضور جسمی (فیزیکی) در سطح شهر بهعنوان وظیفه خدمتی آنها مشخص شده است، به استناد ماده (۹۱) قانون کار ـ مصوب ۱۳۶۹ـ، مانند نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و پلیس راهور (از طریق استانداری)، کارکنان پایگاههای فوریتهای پزشکی (اورژانس) (از طریق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان)، جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران (از طریق جمعیت هلال احمر استان)، کارکنان شهرداریها در امور فضای سبز و خدمات شهری (از طر یق شهرداریها)، بازرسی محیطزیست و موارد مرتبط (از طریق سازمان حفاظت محیط زیست).
تبصره۱ـ کلیه دستگاههایی که نیروی انسانی در معرض آلودگی دارند، از محل تأمین اعتبارات خود نسبت به تهیه نقابهای (ماسکهای) استاندارد تأییدشده مذکور برای این افراد اقدام میکنند.
تبصره۲ـ تعیین نوع نقاب (ماسک) و اطلاع رسانی در این زمینه بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
تبصره۳ـ نظارت بر عرضه نقابهای (ماسکهای) استاندارد در داروخانهها و مراکز مجاز صورت میپذیرد.
ح ـ وزارت ورزش و جوانان:
اطلاعرسانی مناسب برای کاهش فعالیتهای بدنی در محیطهای باز.
۲ـ اقدامات دستگاههای اجرایی ذیربط در وضعیت قرمز ـ ناسالم (شاخص کیفیت هوا از (۱۵۱) تا (۲۰۰)) علاوه بر توصیهها و اقداماتی که در وضعیت نارنجی صورت میپذیرد، متناسب با شرایط هر شهر به شرح زیر است:
الف ـ پلیس راهنمایی و رانندگی فرماندهی انتظامی استان:
یک ـ تشدید اعمال محدودیتهای نوعی و زمانی برای خودروها و موتورسیکلتها در محدودههای شدآمد (ترافیک) مصوب یا کل محدوده شهر.
تبصره ـ محدودهها، ساعات ممنوع و خودروهای مجاز باید قبلاً و براساس ماده (۱۸) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ـ مصوب ۱۳۸۹ـ و ضوابط ماده مذکور (که در یکصد و دهمین جلسه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور مصوب شده است)، تعیینشده و اطاع رسانی لازم صورت گرفته و مرزهای محدوده با علایم و تابلوهای مناسب مشخص شده باشد.
دو ـ جلوگیری از تردد کلیه وسایل نقلیه موتوری دارای پلاک شخصی، عمومی و دولتی فاقد برچسب معاینه فنی معتبر در سطح شهر توسط عوامل راهنمایی و رانندگی، با توقف و اعمال قانون.
سه ـ اعمال تردد نوبتی (زوج و فرد یا دیگر روشها) کلیه خودروها در یکی از محدودههای مصوب.
تبصره ـ شهرداریها و ادارات کل حمل و نقل و پایانههای وزارت راه و شهرسازی موظفند از تردد وسایل حمل و نقل عمومی که آلایندگی قابل رؤیت دارند (مینی بوس، اتوبوس، ون، تاکسی) از محل توقفگاهها (مانند توقفگاههای شبانه اتوبوسهای شرکت واحد) و پایانههای حمل و نقل برون شهری جلوگیری کنند.
چهار ـ گشت انتظامی، گشت اتوبوسرانی و تاکسیرانی، مؤسسات تاکسیسرویس، خودروهای فوریتهای پزشکی و پزشکان، جانبازان و بیماران خاص، خودروهای امداد (آتشنشانی، امداد آب، برق، گاز، پست و مخابرات) و خودروهای حمل زباله شهرداریها از محدودیتهای اعمالشده در بند (الف) مستثنا هستند.
ب ـ شهرداریها:
جلوگیری از انجام کلیه فعالیتهای عمرانی که موجب تشدید آلودگی هوا میشود، مانند ساختوسازهای شهری، راهسازی و پروژههای عمرانی شهرداری.
پ ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران:
ـ استقرار پایگاههای سیار فوریتهای پزشکی (اورژانس) و هلال احمر با جانمایی مناطق آلودهتر و پرتردد به منظور کاهش زمان دسترسی به پایگاهها.
ت ـ وزارت آموزش و پرورش:
تعطیلی مراکز پیشدبستانی و کلیه مقاطع تحصیلی آموزشی.
ث ـ وزراتخانهها، نهادها، سازمانهای دولتی، عمومی و خصوصی و اصناف:
یک ـ مدیریت ساعات کار روزانه، مانند شناورسازی ساعات کار، شروع دیرتر و پایان زودتر کار مراکز اداری دولتی و بخش اداری نهادها و سازمانهای وابسته، نهادهای عمومی، خصوصی و اصناف.
دو ـ تعطیلی مهدکودکها از طریق ادارات بهزیستی (وزارتخانهها، سازمانها و سایر
دستگاههای دولتی، عمومی و خصوصی که اقدام به تأسیس مهدکودک نمودهاند، موظفند با اعلام ادارات بهزیستی، نسبت به تعطیلی مهدکودک اقدام کنند.)
سه ـ موافقت مدیران با مرخصی اولیای کودکانی که به مهدکودک میروند و دانش آموزان مشغول به تحصیل در مراکز پیشدبستانی، دبستانها و دبیرستانها.
چهار ـ تهیه و توزیع و الزام استفاده از نقاب (ماسک) استاندارد توسط کارکنانی که حضور جسمی (فیزیکی) در سطح شهر به عنوان وظیفه خدمتی آنها مشخص شده است (مانند راهنمایی و رانندگی و شهرداری).
پنج ـ موافقت با درخواست مرخصی برای کلیه افراد دچار مشکل تنفسی و قلبی بهتشخیص واحد مربوط.
ج ـ سازمان حفاظت محیطزیست، وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت، نیرو و نفت:
یک ـ هماهنگی برای تعطیلی موقت واحدهای صنعتی، کارخانهها و مراکز مؤثر در تشدید آلودگی هوا (فهرست واحدهای آلاینده صنعتی موثر در تشدید آلودگی هوا توسط اداره کل محیطزیست استان تهیه میشود).
تبصره۱ـ درصورت عدم تمکین، برابر ماده (۱۲) قانون هوای پاک اقدام خواهد شد.
تبصره۲ـ استفاده از سوخت مایع در نیروگاهها و صنایع مجاور کلانشهرها ممنوع است.
تبصره۳ـ شرکت ملی گاز ایران موظف است برای تأمین سوخت گاز موردنیاز نیروگاهها و سایر واحدهای متصل به شبکه گازرسانی که فعالیت آنها در این شرایط ضروری است، برنامهریزی کند.
چ ـ شرکتها و سازمانهای حمل و نقل همگانی (اتوبوسرانی، تاکسیرانی، قطارشهری (مترو) و شرکتهای حمل و نقل تحت پوشش شهرداریها):
یک ـ تطبیق ساعات کار حمل و نقل همگانی با ساعات کار اداری و مراکز آموزشی تعیینشده توسط کارگروه استانی هماهنگی شرایط اضطرار آلودگی هوا.
دو ـ بهکارگیری حداکثر توان ناوگان حمل و نقل همگانی در جابهجایی مسافر (با لحاظ کردن سلامت کامل خودروهای موجود).
ح ـ وزارت ورزش و جوانان:
اطاع رسانی برای خودداری از فعالیتهای ورزشی (اعم از انفرادی، همگانی و باشگاهی) در محیطهای باز.
۳ـ اقدامات دستگاههای اجرایی ذیربط در وضعیت بنفش ـ بسیار ناسالم (شاخص کیفیت هوا از (۲۰۱) تا (۳۰۰)) علاوه بر توصیهها و اقداماتی که در وضعیت نارنجی و قرمز صورت میپذیرد، به شرح زیر تشدید خواهد شد:
الف ـ پلیس راهنمایی و رانندگی فرماندهی انتظامی استان:
جلوگیری از حرکت و متوقف کردن خودروهای دارای پلاک شخصی (و خودروهای دولتی فاقد مجوز ورود به محدوده طرحهای شدآمد (ترافیک) مصوب) با اعمال قانون و انتقال به توقفگاه (پارکینگ) تا پایان وضعیت بحران.
تبصره۱ـ موارد استثنایی که نیاز به تردد دارند (مانند بیماران و سایر موارد)، به تشخیص عوامل راهنمایی و رانندگی مجاز به تردد هستند.
تبصره۲ـ به تشخیص کارگروه استانی هماهنگی شرایط اضطرار آلودگی هوا، حمل و نقل همگانی و امدادی، اعم از اتوبوسهای شرکتها و سازمانهای اتوبوسرانی، به علاوه اتوبوسها و مینیبوسهای تحت پوشش آنها، تاکسیها و مؤسسات تاکسی سرویس (تاکسی تلفنی) مجاز به تردد و جابهجایی مسافران خواهند بود.
تبصره۳ـ وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، شرکتهای عمرانی وابسته به وزارت راه و شهرسازی و شهرداریها نیز ملزم به اقدامات موضوع این بند هستند.
ب ـ وزراتخانهها، نهادها و سازمانهای دولتی، عمومی و خصوصی:
یک ـ تعطیلی موقت کلیه مراکز مورد اشاره در جزء (ث) بند (۲) (وضعیت قرمز) بهاستثنای مراکز نظامی، انتظامی، بهداشتی و درمانی، بیمارستانها و مراکزی که در روزهای تعطیل لازم است به فعالیت خود ادامه دهند.
دو ـ تعطیلی موقت کلیه مراکز آموزشی، فنی و حرفهای، هنرستانها و دانشگاهها (در تمامی مقاطع تحصیلی و آموزشی).
تبصره ـ نهادها و سازمانهایی که وظیفه خدماترسانی به مردم را دارند، ترتیبی اتخاذ میکنند که این تعطیلی کمترین مشکلات را برای شهروندان ایجاد کند.
سه ـ تعطیلی رویدادهای مهم فرهنگی و هنری که باعث تردد شهروندان میشود.
پ ـ وزارت ورزش و جوانان:
جلوگیری از کلیه فعالیتهای ورزشی، اعم از انفرادی، همگانی و باشگاهی در سطح شهر و حومه آن اعم از فضاهای باز و بسته.
۴ ـ اقدامات در وضعیت قهوهای ـ خطرناک (شاخص کیفیت هوا بیشتر از (۳۰۰))
یک ـ کلیه اقدامات در وضعیت بنفش در این وضعیت نیز لازمالاجرا است.
دو ـ عدم تردد کلیه خودروهای پلاک شخصی و دولتی (به جز موارد دارای مجوز مورد تأیید کارگروه) در سطح شهر.
سه ـ تعطیلی واحدهای صنعتی، تولیدی و تجاری اثرگذار بر تشدید آلودگی هوای شهر در محدوده شهری و حومه (به استثنای نیروگاههای گازی).
چهار ـ تعطیلی اصناف، بنگاههای اقتصادی، شرکتها و بخشهای خصوصی.
تبصره ـ نهادها و سازمانهایی که وظیفه خدماترسانی به مردم را دارند، ترتیبی اتخاذ میکنند که این تعطیلی کمترین مشکلات را برای شهروندان ایجاد کند.
۵ ـ تشخیص مصادیق، میزان و نحوه اعمال محدودیتها و ممنوعیتها
تشخیص مصادیق، میزان و نحوه اعمال هرگونه محدودیت و ممنوعیت موقت زمانی، مکانی و نوعی موضوع این دستورالعمل، با توجه به وضعیت آلودگی هوای منطقه برعهده کارگروه استانی شرایط اضطرار آلودگی هوا، موضوع ماده (۴) آییننامه اجرایی تبصره (۳) ماده (۳) قانون هوای پاک است.