تاریخ نظریه : ۱۳۹۶/۰۳/۰۹
شماره نظریه: ۵۶۷/۹۶/۷
استعلام:
-آیا در گواهی انحصار وراثت بایستی حصه وراث تعیین گردد یا خیر؟ و نیز آیا نیاز به درخواست متقاضی به تعیین حصه در گواهی حصر وراثت وجود دارد یا خیر؟ یا شورا راساً حصه را مشخص و در گواهی حصر وراثت درج نماید؟ ۷-با عنایت به اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم بخش مالیات بر ارث مصوب۳۱/۴/۹۴ که تاریخ ۱/۱/۹۵ لازم الاجرا گردیده است و در قانون جدید ماده ۳۱ قانون سابق مالیات بر ارث صدور فرم ۱۸ جهت صدور گواهی حصر وراثت حذف شده است و از طرفی صدور گواهی انحصار وراثت در صلاحیت ذاتی شورای حل اختلاف می باشد و تاکنون نیز از مقدمات صدور گواهی انحصار وارثت نیز گواهی مالیات بر ارث بوده است در خصوص درخواست های مطرح شده نسبت به ماترک به صورت محدود یا نامحدود به چه شکل بایستی عمل شود؟ ۱۹-آیا دادخواست حصر وراثت در مورد متوفی که ایرانی نمی باشد قابل پذیرش است؟ و قاضی شورا مکلف به صدور گواهی حصر وراثت متوفی غیر ایرانی است؟ اگر پاسخ منفی است در حالت دیگر اگر متوفی غیرایرانی باشد ولی همسر وی ایرانی باشد آیا قاضی شورا تکلیفی به صدور گواهی حصر وراثت متوفی غیر ایرانی دارد چنانچه پاسخ مثبت است آیا جهت تعیین سهم الارث هر کدام از وراث قاضی بایستی از مرجع کنسولگری دولت متبوع متوفی خارجی در خصوص میزان سهم الارث ورثه استعلام نماید یا بر حسب بررسی به هر طریق متقضی یا از طریق جستجوی اینترنتی هم می تواند سهم الارث ورثه را تعیین نماید؟ ۲۰-طبق بند ج ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۹۴ دعاوی خانواده راجع به جهیزیه مهریه و نفقه تا نصاب مقرر در بند الف دویست میلیون ریال در صورتی که مشمول ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مصوب۱/۱۲/۹۱ نباشد در صلاحیت شورا است آیا نفقه فقط شامل نفقه زوجه می-شود یا نفقه اقارب نیز مشمول آن می گردد؟ و در واقع نفقه ارقاب در صلاحیت چه مرجعی می باشد؟ ۳۴-آیا زوجه در دعاوی مطالبه نفقه فرزند مشترک تا میزان ۰۰۰/۰۰۰/۲۰۰ ریال می تواند از امتیاز قانون طبق ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۹۱ استفاده نموده و درمحل اقامت خود اقامه دعوی نماید؟ یا به لحاظ اینکه فرزند مشترک جزء اقارب محسوب شده بایستی به محل اقامت خوانده مراجعه نماید و در آنجا طرح دعوی نماید.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
– صدور گواهی انحصار وراثت، وکالت از اعلام اسامی وارثان متوفی مورد نظر و نیز میزان سهمالارث هر یک از ایشان از ترکه به طور کلی دارد و نیازی به درخواست جداگانه برای تعیین حصه (سهمالارث) مزبور نیست و صرف درخواست گواهی حصر وراثت، برای اعلام این مورد (سهمالارث) نیز کفایت میکند. ۷- با توجه به اینکه به موجب بند ۲ ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۳۱/۴/۱۳۹۴، ماده ۳۱ قانون مالیاتهایمستقیم مصوب ۲۷/۱/۱۳۸۰ حذف گردیده است و با حذف ماده ۳۱ قانون اخیرالذکر نیاز به ارائه گواهی مالیاتی جهت صدور گواهی حصر وراثت وجود ندارد. بدین توضیح که در ماده ۳۴ قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۹۴، بانکها و اشخاص نامبرده شده در ماده مذکور، موظف شدهاند قبل از پرداخت و یا انتقال مالی که در نزد خود از متوفی دارند، بدواً گواهی پرداخت مالیات بر ارث را از ورثه متوفی مطالبه نمایند، سپس نسبت به انتقال اموال متوفی به ورثه اقدام نمایند؛ خلاصه آنکه در مرحله صدور گواهی حصر وراثت، نیازی به ارائه گواهی مالیات بر ارث نیست ولی در زمان تحویل دادن اموال متوفی از سوی مراجع یاد شده و یا نقل و انتقالات آن، ارائه گواهی مالیات بر ارث الزامی است. ۱۹- صدور گواهی حصر وراثت برای اتباع خارجه که در ایران فوت نمودهاند، با رعایت قوانین دولت متبوع آنان توسط مرجع قضایی محل اقامت متوفی با توجه به مواد ۷، ۹۶۷ و ۹۷۴ قانون مدنی و اطلاق ماده ۱ قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب ۱۳۰۹ بلامانع است. ضمناً طرق تحصیل علم برای قاضی جهت صدور حکم با توجه به ماده ۱۹۹ قانون آئین دادرسی در امور مدنی احصاء نگردیده است؛ بنابراین جمعآوری اطلاعات راجع به سهمالارث اتباع بیگانه محدود به استعلام از کنسولگری مربوط نیست. ۲۰- با عنایت به اطلاق کلمه نفقه مذکور در بند ج ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ دلیلی بر استثناء شدن دعاوی مربوط به نفقه اقارب تا سقف مذکور در بند الف همین ماده از صلاحیت شوراهای مزبور، وجود ندارد. ۳۴- امتیاز قانونی مذکور در ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱ مبنی بر اجازه طرح دعوا توسط زوجه در امور خانوادگی مربوط به زوجین در دادگاه محل سکونت شخص زوجه (به جز مهریه غیرمنقول)، استثنایی وارد بر اصل طرح دعوا در محل اقامت خوانده (موضوع ماده ۱۱ قانون آئین دادرسی در امور مدنی) است؛ لذا در تفسیر آن باید به قدر متیقن اکتفاء نمود. بنابراین، امتیاز مذکور که صرفاً شامل زوجه و مربوط به دعاوی فیمابین زوجین است، شامل دعوای مطالبه نفقه فرزند از سوی مادر به طرفیت پدر نمیگردد.