تاریخ نظریه : ۱۳۹۹/۰۴/۲۱
شماره نظریه: ۷/۹۹/۴۱۳
استعلام:
۱-طبق حکم بند «ج» ماده ۱۶۴ قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۶، بند «ج» ماده ۱۹۲ قانون استخدام نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۲ و بند «ج» ماده ۱۸۲ قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب ۱۳۷۰ و همچنین بند ۳ ماده ۱۳ آییننامه تأمین اجتماعی نیروهای مسلح مصوب ۱۳۹۰/۹/۲۰ فرماندهی معظم کل قوا (مدظله العالی) اولاد اناث در صورتی که شغل و شوهر نداشته باشند از حقوق مستمری بهره مند می‌شوند. ۲- به استناد تبصره یک ماده ۱۳ آییننامه تأمین اجتماعی نیروهای مسلح خواهر، اولاد و نوادگان اناث مطلقه یا بیوه که از حقوق بازنشستگی یا مستمری همسر متوفای خود در هر یک از صندوق‌های بازنشستگی برخوردار یا شاغل باشند، در زمره مستمری بگیران قرار نمی‌گیرند. ۲- به صراحت قانونی بند «د» ماده ۱۶۴ قانون استخدامی ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۶، و مواد مشابه در دیگرقوانین نیروهای مسلح و برابر بند ۴ ماده ۱۳ آییننامه مذکور پدر و مادری که با تأیید مراجع قانونی در کفالت متوفی بوده‌اند، مستمری‌بگیر محسوب می‌شوند و والدینی که شاغل هستند یا از حقوق بازنشستگی یا مستمری برخوردارند و همچنین پدری که کمتر از شصت سال سن دارد، در زمره مستمری بگیران قرار نمی‌گیرند. ۴- برابر ماده ۲۷ آییننامه اجرایی قانون حمایت خانواده زوجه متوفی در صورت فوت شوهر بعدی و تعلق حقوق وظیفه مستمری بازماندگان به زوجه در اثر آن از مستمری که مبلغ آن بیشتر است، برخوردار خواهد شد و همسر متوفی مکلف است در این موارد مراتب برخورداری از مستمری دوم را به صندوق‌های بازنشستگی مربوط اطلاع دهد و در صورت عدم اقدام و دریافت مستمری مضاعف صندوق بازنشستگی که مستمری پرداختی آن کمتر است مجاز خواهد بود کلیه مستمری‌های پرداختی و دیگر هزینه‌هایی را که من غیر حق دریافت شده است بر اساس آخرین مستمری دریافتی و تعرفه‌های جاری مربوط به دیگر هزینه‌ها از زوجه وصول کنند. ۵- طی هم پوشانی‌های بیمه‌ای این سازمان با دیگر صندوق‌های بازنشستگی و دستگاه‌های اجرایی کشور مشخص شده است که تعدادی از مستمری‌بگیران این سازمان بازنشسته، وظیفه‌بگیر و یا مستمری‌بگیر یا شاغل در دیگر دستگاه‌های دولتی یا بخش خصوصی بوده‌اند و از آن طریق حقوق بازنشستگی یا وظیفه یا مستمری یا اشتغال دریافت می‌کرده‌اند و بر همین اساس این سازمان با استناد به احکام قانونی پیش‌گفته نسبت به قطع حقوق یا پرداخت‌های آنان در سازمان بازنشستگی نیروهای مسلح اقدام کرده است؛ آیا مستمری‌بگیرانی که با کتمان حقیقت و به صورت من غیر حق و توأمان از این سازمان و صندوق یا دستگاه اجرایی دیگری حقوق اشتغال، بازنشستگی، وظیفه و یا مستمری دریافت می‌کرده‌اند، در راستای صیانت از بیت‌المال کسر اضافه دریافتی آن‌ها از محل حقوق اشتغال، بازنشستگی، وظیفه و یا مستمری قانونی آنان در دستگاه یا صندوق بازنشستگی متبوعه و پس از انجام هماهنگی‌های لازم با دستگاه بابت ایامی که از این سازمان حقوق من غیر حق دریافت کرده‌اند، بدون حکم مرجع قضایی امکانپذیر است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اصولاً هرگونه برداشت از محل حقوق اشتغال، بازنشستگی، وظیفه و یا مستمری قانونی توسط شخصی غیر از ذینفع آن، نیازمند حکم مرجع قضایی است و خلاف این امر مستلزم وجود مقرره قانونی است. لذا در خصوص فرض سؤال که در قوانین مورد اشاره، تصریحی وجود ندارد و ماده ۲۷ آییننامه اجرایی قانون حمایت خانواده مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۹۳ نیز صرفاً به امکان وصول اشاره کرده است؛ کسر اضافه دریافتی از محل حقوق اشتغال، بازنشستگی، وظیفه و یا مستمری قانونی توسط تأمین اجتماعی نیروهای مسلح بدون حکم مرجع قضایی امکانپذیر نیست. لذا در صورت تحقق دریافت من غیر حق باید از طریق مراجع قضایی صالح اقدام شود.