رأی شماره 538 مورخ 1/8/1369
در مورد عدم جواز نقص حکم قطعی قبل از رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی
ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عالی کشور احتراماً به استحضار می‌رساند: شعب کیفری دیوان عالی کشور در مورد درخواست اعاده دادرسی از حکم قطعی کیفری آراء معارضی صادر نموده‌اند که‌طرح موضوع را در هیأت عمومی دیوان عالی کشور برای ایجاد وحدت رویه قضایی ایجاب می‌نماید. پرونده‌های مربوطه به این شرح است:
1 – شعبه 2 دیوان عالی کشور در پرونده کلاسه 2-2693.13 در مورد درخواست اعاده دادرسی محکوم علیه حکم قطعی دادگاه کیفری 2 تالش چنین‌انشاء رأی نموده است. با عنایت به مدلول درخواست که ضمن آن به صورت جلسه شماره 2171 مورخ 63.10.27 مأمورین جنگلبانی اشاره شده و تحقیقی که کاشف از‌حقیقت باشد تاکنون در این خصوص به عمل نیامده است لذا به استناد شق 3 از ماده 466 قانون آیین دادرسی کیفری قرار قبولی درخواست اعاده‌دادرسی را صادر و پرونده جهت رسیدگی مجدد به شعبه دیگر از دادگاههای کیفری 2 محل ارجاع می‌گردد.
2 – شعبه 4 دیوان عالی کشور در پرونده کلاسه 2872.4.14 راجع به درخواست اعاده دادرسی محکوم علیه از حکم قطعی دادگاه کیفری 2 کرج به این‌شرح انشاء رأی نموده است: “تقاضای اعاده دادرسی محکوم علیه آقای محمود قره‌گزلو از دادنامه صادره با توجه به مدارک تقدیمی وکیل وی و محتویات پرونده موجه است و به‌استناد بند 5 ماده 23 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری درخواست اعاده دادرسی قبول و پرونده طبق ماده 468 قانون آیین دادرسی کیفری به‌شعبه دیگر دادگاه کیفری 2 کرج ارجاع می‌شود.”
3 – شعبه 12 دیوان عالی کشور در پرونده کلاسه 2766.12.2 در مورد درخواست اعاده دادرسی بانو زهرا گل‌آفتاب از حکم شعبه 11 دادگاه کیفری یزد‌چنین رأی داده است: “با توجه به محتویات پرونده استدعای اعاده دادرسی متقاضی با توجه به اوضاع و احوال قضیه و مدلول دادنامه صادره موجه به نظر می‌رسد فلذا‌مستنداً به ماده 468 قانون آیین دادرسی کیفری و بند 5 ماده 23 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری مصوب 1356 با قبول اعاده دادرسی رسیدگی‌مجدد به دادگاه همعرض ارجاع می‌شود.”
4 – شعبه 31 دیوان عالی کشور در پرونده کلاسه 23-3059.31 راجع به درخواست اعاده دادرسی ناو استوار دوم حسین ایمانی از حکم قطعی دادگاه‌نظامی 2 خوزستان چنین انشاء رأی نموده است: “با توجه به محتویات پرونده و گواهی پزشکی صادره درباره محکوم علیه به این که به مدت 3 ماه دارای استراحت پزشکی می‌باشد و گواهی مرقوم‌مورد تأیید بیمارستان آموزش تخصص‌های دریایی قرار گرفته به استناد ماده 468 قانون آیین دادرسی کیفری با درخواست محکوم علیه مبنی بر اعاده‌دادرسی موافقت حاصل است پرونده جهت رسیدگی به شعبه دیگری از دادگاه نظامی 2 خوزستان ارجاع می‌گردد.”
5 – شعبه 16 دیوان عالی کشور در پرونده کلاسه 2499.16.5 در مورد درخواست اعاده دادرسی آقای اسفندیار محمدی از حکم قطعی دادگاه کیفری‌یک شاهرود قائم مقام دادگاه کیفری 2 پس از رسیدگی به این شرح رأی صادر نموده است: “نظر به مندرجات پرونده و کیفیات منعکس در آن چون مجازات بزه انتسابی در ماده 84 قانون تعزیرات حبس تعیین شده است و صدور حکم شلاق در‌مانحن فیه وجهه قانونی و شرعی ندارد لذا به لحاظ بند 5 ماده 23 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری درخواست اعاده دادرسی آقای اسفندیار‌محمدی نسبت به محکومیت خود بشرح رأی شماره 11.9.3862-67 دادگاه کیفری یک شاهرود موجه است و با نقض آن رسیدگی مجدد به موضوع‌به شعبه دیگر دادگاه کیفری 2 شاهرود و در صورت نبودن شعبه دیگر به نزدیک‌ترین دادگاه کیفری 2 به محل وقوع بزه ارجاع می‌گردد.”
6 – شعبه 20 دیوان عالی کشور در پرونده کلاسه 20.9-2912 راجع به درخواست اعاده دادرسی آقای منوچهر بحرینی از حکم قطعی دادگاه کیفری‌یک زنجان رسیدگی و رأی خود را به این شرح صادر نموده است 20.9- 1369.1.14. درخواست اعاده دادرسی وکیل محکوم علیه منطبق با بند 3 ماده 466 قانون آیین دادرسی کیفری و بند 4 ماده 23 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین‌دادگستری مصوب خرداد ماه 1356 می‌باشد علیهذا با پذیرش استدعای اعاده دادرسی رأی شماره 5.274.68-68.7.3 دادگاه کیفری یک زنجان نقض‌و رسیدگی به شعبه دیگر دادگاه کیفری یک زنجان یا قائم مقام آن ارجاع می‌شود. نظریه – بنابر آنچه ذکر شده شعب 2 و 4 و 12 و 31 دیوان عالی کشور در مواردی که درخواست اعاده دادرسی موجه بوده آنرا قبول و رسیدگی مجدد را‌به شعبه دیگر دادگاه یا دادگاه همعرض ارجاع داده‌اند بدون این که حکم مورد درخواست اعاده دادرسی را نقض نمایند (ماده 469 قانون آیین دادرسی‌کیفری مفید این معنی است) در صورتی که شعب 16 و 20 دیوان عالی کشور با احراز موجه بودن درخواست اعاده دادرسی حکم مورد درخواست‌اعاده دادرسی را نقض نموده و رسیدگی مجدد را به شعبه دیگر دادگاه یا دادگاه همعرض ارجاع نموده‌اند (ماده 498 قانون آیین دادرسی کیفری ظهور در‌نقض حکم ندارد) علیهذا رسیدگی و اظهار نظر هیأت عمومی دیوان عالی کشور بر طبق ماده واحده قانون وحدت رویه قضایی مصوب 1328 تقاضا‌می‌شود.
معاون اول قضایی دیوان عالی کشور – فتح‌الله یاوری
جلسه وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عالی کشور
به تاریخ روز سه شنبه 1369.8.1 جلسه هیأت عمومی دیوان عالی کشور به ریاست حضرت آیت‌الله مرتضی مقتدایی رییس دیوان عالی کشور و با‌حضور جناب آقای مهدی ادیب رضوی نماینده دادستان محترم کل کشور و جنابان آقایان رؤسا و مستشاران شعب کیفری و حقوقی دیوان عالی کشور‌تشکیل گردید. پس از طرح موضوع و قرائت گزارش و بررسی اوراق پرونده و استماع عقیده جناب آقای مهدی ادیب رضوی نماینده دادستان محترم کل کشور مبنی بر:مواد 468 و 469 قانون آیین دادرسی کیفری که نحوه رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی را معین نموده دلالتی بر نقض رأی مورد تقاضا ندارد و قبول‌درخواست اعاده دادرسی به منزله نقض رأی مزبور است، لذا آراء صادره از شعب 2 و 4 و 12 و 31 دیوان عالی کشور تأیید می‌شود. مشاوره نموده و اکثریت بدین شرح رأی داده‌اند:
رأی شماره: 538-1369.8.1
رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عالی کشور
مستفاد از مادتین 468 و 469 قانون آیین دادرسی کیفری این است که دیوان عالی کشور پس از اطمینان از جهت اوضاع و احوالی که باعث استدعای‌محاکمه شده با قبول درخواست اعاده محاکمه رسیدگی مجدد را به دادگاه همعرض که صلاحیت رسیدگی داشته باشد ارجاع می‌دهد و تصریح قانون به‌عدم اجرای حکم تا زمانی که اعاده محاکمه به انتها نرسیده و حکم مجدد صادر نشده ملازمه با بقاء حکم دارد بنابراین نقض حکم قبل از رسیدگی به‌استدعای اعاده محاکمه فاقد مجوز قانونی است و آراء شعب 2 و 4 و 12 و 31 دیوان عالی کشور که با این نظر مطابقت دارد صحیح تشخیص می‌شود. این رأی بر طبق ماده واحده قانون وحدت رویه قضایی مصوب 1328 برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاهها در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.